EXPROOF TEÇHİZATIN MUAYENE VE TAMİRİ
Exproof ekipmanın Muayene ve Tamiri ilgili hususların belirlenebilmesi için ilk önce ekipmanın Exproof olup olmadığının tespiti ve muayene izlencelerinin buna göre oluşturulması gerekir. Yani Exproof olmayan ekipmanın ayırımının Exproof olanlardan tamamen ayrı tutulması hatta exproof ekipmanın muayene ve bakımını yapacak eleman tanımlamasında da ayrı niteliklerin bulunması gerekmektedir
Exproof ekipmanı da iki ayrı bolümde izlenmesini gereklidir:
1- Exproof Teçhizatın Muayene ve Bakımı
2- Exproof Teçhizatın Tamiri
1- ELEKTRİKLİ EXPROOF TEÇHİZATIN MUAYENE ve BAKIMI
Muayene için yazılımınızın hiyerarşik yapılanmasında göre izlenebilecek standart:
(TS EN 60079-17 Tehlikeli Alanlardaki (Maden Ocakları Dışında) Patlayıcı Gaz Ortamlarında Kullanılan Elektrikli Cihazların Muayenesi ve Bakımı- Electrical apparatus for explosive gas atmospheres - Part 17: Inspection and maintenance of electrical installations in hazardous areas (other than mines))
Exproof Ekipmanın muayenesinin yer alabileceğini ve ekipman tanımı ile ilgili kısmına (Muayene =Inspection) exproof teçhizatın koruma tipleri ile ilgili ayrı ayrı giriş yapılabilir. Bu koruma tipi ile ilgili hususlar standardın Ek kısmında verilmiş programa (izlenceye göre) takibi mümkün olabilmektedir. Bu koruma tipleri ilgili işyerinin exproof envanterinde satın alma aşamasında temin etmiş oldukları dokümanlarla tespitleri ile ilgili olmalıdır...
Exproof ekipman için temin edilmek zorunda olan belgeler:
1- EU Examination Certificate (Ex proof teçhizat inceleme ve testlerinin yapıldığını ve bir Notified Body tarafından onaylandığını belirten belge)
2- Declaration of Conformitiy (Uygunluk Beyanı )
3- Montaj, Kullanım Bakım-Onarım Talimatları (Instruction Manuels)
Bu belgelerden yararlanarak ilgili işyeri muayene planlarını gerek periyodik ve de gerekse standardın öngördüğü tiplerde (numune alma, gözle muayene, yakından muayene veya ayrıntılı muayene gibi) ve düzeylerde yapılabilir. Bu belgeler exproof teçhizatın satın alma aşamasında temin edilmesi ve bundan sonra kullanıcı firmanın arşivinde bulunması gereken dokümanlardır. Ayrıca şartnameler yedek parça katalogları vb. de dokümanlara dahil edilebilir...
Muayene Düzeyleri (Inspection Grades)
- Gözle Muayene (Visual Inspection)
- Yakından Muayene (Close Inspection)
- Detaylı/Ayrıntılı Muayene (Detailed Inspection)
Muayene Tipleri:
- İlk Muayene (Initial Inspection)
- Numune alarak Muayene (Sampling Inspection)
- Periyodik Muayene (Belirli aralıklarla tekrarlanan muayene)
Periyodik Muayene ortalama üç yılda bir yapılabilir. Ancak bu süre her işletmenin, öncelikle yeni kurulan bir işletme olmadığı (Mevcut tesis) durumlarda farklı etkenlerle ve işletmenin kendi bünyesinde bulundurduğu exproof teçhizatın durumu, cinsi ve işletmenin kendi muayene-bakım politikası gereği farklı aralıklarda yapılabilir, artırılabilir ya da azaltılabilir. Bu aralıkların belirlenmesinde standardın öngördüğü (işletmenin yeni kurulacak bir işletme veya mevcut kurulu bir tesis olup olmamasına göre) uygun periyot belirleme akışı aşağıda verilmektedir:
(*)IC = Ignition Capable: Normal çalışması sırasında ateşlemeye sebep olabilecek kıvılcım ya da ark çıkaran ya da yüzey sıcaklığı üreten teçhizat (örneğin d- tipi alvsızdırmaz veya p-tipi basınçlı korumalı) için bu tanımlama yapılmıştır. (Ignition capable in normal operation. i.e. where the internal components of the apparatus produce in normal operation, arcs, sparks or surface temperature capable of causing ignition (For example; d- type or p-type protection concepts...)
(*)IC = Ignition Capable: Bu tip koruma tipleri (Normal çalışması sırasında kıvılcım veya ark çıkaran ya da yüzey sıcaklığı üreten koruma tipleri) şunlardır:
Buradaki muayene düzeyleri ile de Muhtemel patlayıcı ortamlarda çalışan ekipmanın bulunduğu patlama tehlike bölgelerine göre oluşturulmuş ve belgelenmiş olan "patlamaya karşı koruma"(Exproof koruma) tipleri ile anılan muayene düzeyleri eşleştiren ve hangi koruma tipi için hangi özelliklerin her bir patlamaya karşı koruma tipleri için hangi özelliklerinin göz önüne alınması gerektiği ilişkisini belirleyebilmektir. Bu ilişki standardın eki ile aşağıdaki gibi verilmiştir belirleyen tablo ise aşağıdaki gibidir
d-tipi (alevsızdırmaz-IEC 60079-1standardı) koruma tipinde "Muayene Düzeylerinde" yapılacak kontrol noktaları için tıklayınız...
e-tipi (Artırılmış Emniyetli-IEC 60079-7 standardı) koruma tipinde "Muayene Düzeylerinde" yapılacak kontrol noktaları için tıklayınız...
i-tipi (KE-Kendinden Emniyetli-IEC 60079-11 standardı koruma tipinde "Muayene Düzeylerinde" yapılacak kontrol noktaları için tıklayınız...
n (non-sparking) IEC 60079-15 ve t/tD-tipi IEC 60079-31 (Patlayıcı toza karşı muhafaza) koruma tiplerinde "Muayene Düzeylerinde" yapılacak kontrol noktaları için tıklayınız...
p veya pD tipi Basınçlı Koruma IEC 60079-2 ve IEC 60079-13 tipinde "Muayene Düzeylerinde" yapılacak kontrol noktaları için tıklayınız...
2- EXPROOF TEÇHİZATIN TAMİRİ
ExProof teçhizatın tamiri ile ilgili hususları belirleyen standart IEC 60079-19 standardıdır. Bu standartta yer alan tanımlara göre Exproof teçhizatın tamiri belirlenmiş kurallara göre yapılmalı ve hizmete uygun hale getirilmelidir.
Burada nihai karar HİZMETE ELVERİŞLİLİK veya HİZMETE UYGUNLUK kavramı ile tariflenmektedir; bu nedenle raporlamalarda karar mercii "EXPROOF TEÇHİZAT HİZMETE UYGUN (ELVERİŞLİ) HALE" GELMİŞTİR" diyebilmelidir...
HİZMETE ELVERİŞLİ HALE GETİRME TÜRÜ
TANIM
STANDARTTA YER ALAN TABİR
AÇIKLAMASI TAMİR (Repair)
Onarım
Arızalı bir cihazın, ilgili standarda uygun olarak tamamen hizmete elverişli duruma getirilme işlemi
BÜYÜK BAKIM (Overhaul)
Elden/Gözden Geçirme
Belirli bir süre boyunca kullanılan veya depolanan, ancak arızalı olmayan cihazın tamamen hizmete elverişli duruma getirilme işlemi
MODİFİKASYON
Belgelendirilmiş orijinal halinden farklı hale getirme
Cihazın, malzeme, uygunluk, biçim veya fonksiyonunu etkileyecek biçimde tasarımında yapılan değişiklik
ÇALIŞIR DURUMA GETİRME (Reclaimation)
(Islah etme/Yenileme)
Bileşen bölümlerin ilgili standarda göre hizmete elverişli duruma getirilmesi maksadıyla, hasara uğrayan bu tür bölümlerin çalışır duruma getirilmesi için, örneğin malzeme değiştirilmesini veya ilave edilmesini gerektiren tamir işlemleri. Not - İlgili standart, münferit bölümlerin orijinal olarak kendisine göre imal edildiği standarttır
YAPISAL DEĞİŞİKLİK (Alteration)
(Tadilat)
Sertifika dokümanında belirtilen alternatif bir yapıya sebep olacak biçimde bir üründe yapılan değişiklik
Tüm bu tanımlara uygun işlemlerin ne şartlarda gerçekleştirileceği aynen muayene işlemlerinde olduğu gibi standartların ilgili maddelerinde vardır. Bu maddeleri aşağıdaki tabloda verilmektedir. Bu maddelerin her biri ayrıca tamir aksiyonu için talimatlarının oluşturulması gereken maddelerdir
KORUMA TİPLERİ
HİZMETE ELVERİŞLİ HALE GETİRME TİPLERİ İÇİN TS EN 60079-19 STANDART MADDELERİ
Tamir (Repair)
Büyük Bakım (Overhaul)
Çalışır Duruma Getirme
(Reclamation)
Modifikasyon
(Modification)
Yapısal Değişiklik
(Alteration)
“d” Alevsızdırmaz
5.1 - 5.2
5.3
5.4
“e” Artırılmış Emniyetli
8.1 - 8.2
8.3
8.4
“i“ Kendinden Emniyetli
6.1 - 6.2
6.3
6.4
“p” Basınçlı Koruma
7.1 - 7.2
7.3
7.4
“n” Kıvılcım Çıkarmaz
9.1 - 9.2
9.3
9.4
Grup III “tD” veya “t”
11.1 - 11.2
11.3
11.4
pD” koruma tipi
12.1 - 12.2
12.3
12.4
Yukarıda ExProof muayene –tamir otomasyonunun oluşturulabilmesi için iki ana konu vurgulanmaktadır:
Bunlar:
1- ExProof Ekipmanın Muayenesi ve
2- Exproof Ekipmanın Tamiri idi
Bakım konusu ise Muayene kapsamında ele alınmaktadır, şöyle ki;
